Gù lưng (Gù cột sống): Nguyên nhân, triệu chứng và chẩn đoán

Gù lưng, lưng gù hay còng lưng không chỉ là vấn đề thẩm mỹ mà còn là mối quan tâm lớn về sức khỏe, ảnh hưởng đến cột sống và toàn bộ cơ thể. Từ trẻ em đến người lớn, ai cũng có thể gặp phải tình trạng này, và việc nhận biết sớm các nguyên nhân, biểu hiện, cũng như tìm ra phương pháp điều trị hiệu quả là vô cùng quan trọng để có một cuộc sống khỏe mạnh và chất lượng hơn. Bài viết này Fithubviet.com sẽ cung cấp một cái nhìn toàn diện về tình trạng gù lưng, từ nguyên nhân, biểu hiện đến các phương pháp điều trị và phòng ngừa, giúp bạn đọc có thêm kiến thức và chủ động hơn trong việc bảo vệ sức khỏe cột sống của mình.

Gù lưng là gì?

Gù lưng, hay còn gọi là gù cột sống (Kyphosis), là tình trạng cột sống bị cong quá mức về phía trước, gây biến dạng phần lưng trên. Tình trạng này có thể xuất hiện ở mọi lứa tuổi, tuy nhiên, đối với người già, gù lưng thường xảy ra do chất lượng xương giảm, gây lún xẹp đốt sống. Trong khi đó, ở trẻ sơ sinh hoặc thanh thiếu niên, nguyên nhân chính là do dị tật hoặc khớp xương cột sống bị chèn ép theo thời gian.

Đa phần các trường hợp gù lưng nhẹ thường không gây ra vấn đề nghiêm trọng và không cần điều trị. Người bệnh chỉ cần đeo nẹp hoặc tập luyện để cải thiện tư thế và tăng cường sức mạnh cột sống. Tuy nhiên, khi gù lưng trở nên nghiêm trọng, có thể gây đau đớn, biến dạng cấu trúc xương, thậm chí ảnh hưởng đến chức năng hô hấp. Tùy vào mức độ của bệnh, bác sĩ có thể chỉ định phẫu thuật để điều chỉnh kịp thời.

Nếu không được điều trị kịp thời, gù lưng có thể gây ra những vấn đề nghiêm trọng về sức khỏe, bao gồm đau lưng mãn tính, khó thở và ảnh hưởng đến khả năng vận động. Do đó, việc phát hiện và điều trị sớm gù lưng rất quan trọng để tránh các biến chứng lâu dài.

Phân loại gù cột sống

Gù cột sống được chia thành các loại sau:

Gù tư thế

Đây là tình trạng gù cột sống ở vùng ngực với độ cong lớn hơn 50 độ, trong khi các đốt sống vẫn có hình dạng bình thường. Gù tư thế thường xuất hiện phổ biến trong giai đoạn niên thiếu và có dấu hiệu điển hình là tư thế xấu, đầu cúi về phía trước. Tuy nhiên, tình trạng này không liên quan đến bất thường nghiêm trọng ở cấu trúc cột sống. Người bệnh hoàn toàn có thể tự điều chỉnh bằng cách đứng thẳng.

Gù tư thế thường gặp ở nữ giới nhiều hơn nam giới, hiếm khi gây đau đớn vì đường cong không tiến triển trầm trọng theo thời gian. Tình trạng này có thể được cải thiện hiệu quả bằng các bài tập chống gù lưng phù hợp.

Bệnh gù cột sống Scheuermann

Đây là tình trạng các đốt sống phát triển thành hình chêm, xảy ra ở khoảng 0,4% dân số, với tỷ lệ nam nữ tương đương. Gù cột sống Scheuermann thường bắt đầu rõ ràng trong những năm thiếu niên và có nguy cơ gây biến dạng nghiêm trọng nếu không được điều trị kịp thời.

Nguyên nhân chủ yếu của tình trạng này là sự bất thường trong cấu trúc cột sống. Kết quả chụp X-quang cho thấy các đốt sống có hình dạng chêm, thay vì hình hộp hay chữ nhật như bình thường. Điều này làm thu hẹp không gian đĩa đệm, gây độ cong quá mức của cột sống ngực.

Gù lưng bẩm sinh

Gù lưng bẩm sinh thể hiện sự khác biệt về hình dạng của một hoặc nhiều đốt sống ở trẻ sơ sinh, với nguy cơ tiến triển nặng hơn khi trưởng thành. Đối với tình trạng này, bác sĩ thường chỉ định phẫu thuật từ sớm để hạn chế biến dạng nghiêm trọng trong tương lai.

Nguyên nhân gù cột sống

Gù cột sống có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, điển hình là:

• Gãy xương: Khi các đốt sống bị gãy, có thể dẫn đến hiện tượng cong vẹo cột sống. Thường xảy ra ở xương yếu, do nén, không có triệu chứng rõ rệt.
• Loãng xương: Xương loãng dễ dẫn đến cong vẹo cột sống. Tình trạng này phổ biến ở phụ nữ sau mãn kinh, người lớn tuổi, và những người sử dụng corticosteroid trong thời gian dài.
• Thoái hóa đĩa đệm: Theo thời gian, đĩa đệm có xu hướng bị xẹp và co lại, làm nặng thêm tình trạng gù lưng.
• Bệnh Scheuermann: Bệnh này thường bắt đầu trong giai đoạn trước tuổi dậy thì và là một trong những nguyên nhân phổ biến dẫn đến gù lưng. Các đốt sống phát triển thành hình chêm, thay vì hình hộp hay chữ nhật như bình thường, gây ra hiện tượng gù.
• Các vấn đề khác: Xương cột sống phát triển không bình thường từ trước khi sinh, hoặc các tình trạng như hội chứng Ehlers-Danlos…
• Tư thế sai: Thói quen cúi người, dựa lưng vào ghế, mang balo nặng… có thể kéo căng các cơ và dây chằng, làm tăng độ cong của cột sống.

Triệu chứng gù cột sống thường gặp

Tùy thuộc vào nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của gù lưng, triệu chứng có thể khác nhau. Một số dấu hiệu điển hình bao gồm:

• Vùng lưng trên nhô cao bất thường.
• Đau lưng.
• Mệt mỏi.
• Cứng cột sống.
• Các cơ ở mặt sau đùi căng cứng.

Trong một số trường hợp, theo thời gian, các triệu chứng có thể tiến triển nặng hơn và dẫn đến:

• Yếu, tê, ngứa ran ở chân.
• Mất cảm giác.
• Thay đổi thói quen đại tiện hoặc bàng quang.
• Khó thở.

Phương pháp chẩn đoán gù cột sống

Để chẩn đoán gù cột sống, bác sĩ sẽ tiến hành khám thể chất, bao gồm cả đo chiều cao.

Bệnh nhân sẽ thực hiện tư thế cúi người về phía trước để đánh giá độ cong của cột sống, đồng thời trải qua quá trình kiểm tra thần kinh để đánh giá phản xạ gân xương và cơ lực. Bên cạnh đó, một số phương pháp thăm dò cận lâm sàng có thể được áp dụng, bao gồm:

• Chụp X-quang: Kết quả X-quang sẽ cung cấp hình ảnh chi tiết về cấu trúc xương, giúp xác định mức độ gù cột sống và phát hiện dị tật nếu có. Bác sĩ có thể yêu cầu chụp từ nhiều góc độ khác nhau để có chẩn đoán chính xác nhất.
• Chụp CT: Phương pháp này có thể được khuyến nghị nếu bác sĩ muốn thu thập hình ảnh chi tiết hơn về cột sống.
• Chụp cộng hưởng từ: Sử dụng sóng vô tuyến và từ trường mạnh để đánh giá tình trạng tủy sống, các dị tật cột sống, cũng như phát hiện nhiễm trùng hoặc khối u trong cột sống.
• Điện chẩn thần kinh-cơ: Nếu bệnh nhân có dấu hiệu tê hoặc yếu cơ, bác sĩ có thể chỉ định thực hiện điện chẩn thần kinh-cơ để xác định mức độ truyền xung thần kinh giữa tủy sống và các chi.
• Kiểm tra mật độ xương: Nếu mật độ xương thấp, bác sĩ có thể chỉ định điều trị bằng các thuốc chống loãng xương để ngăn chặn tình trạng gù tiến triển nghiêm trọng hơn.
• Xét nghiệm chức năng phổi: Nếu độ cong nghiêm trọng, bác sĩ có thể yêu cầu kiểm tra chức năng phổi để xác định xem việc thở có bị hạn chế do không gian lồng ngực bị thu hẹp hay không.

Gù lưng có ảnh hưởng gì không?

Gù lưng nghiêm trọng có thể gây ra một số biến chứng nghiêm trọng như:

• Hạn chế chức năng vật lý: Cột sống cong có thể làm yếu cơ lưng và gây khó khăn khi thực hiện các hoạt động đơn giản như đứng lên, đi bộ. Độ cong của cột sống còn có thể gây khó khăn trong việc nhìn lên, lái xe hoặc gây đau khi nằm xuống.
• Vấn đề về tiêu hóa: Gù cột sống nghiêm trọng có thể chèn ép lên các cơ quan tiêu hóa, dẫn đến các vấn đề như trào ngược axit, khó nuốt, hoặc đau bụng.
• Vấn đề cảm xúc: Những người mắc bệnh gù lưng thường cảm thấy tự ti về vóc dáng của mình, đặc biệt là thanh thiếu niên, do ảnh hưởng của vẻ ngoài không như ý.

Gù có chữa được không?

Gù lưng có thể được điều trị bằng nhiều phương pháp khác nhau. Mục tiêu chính là ngăn ngừa sự tiến triển và biến dạng của cột sống. Dưới đây là một số phương pháp điều trị tùy theo mức độ nghiêm trọng:

• Dùng thuốc: Các loại thuốc giảm đau như Acetaminophen, Ibuprofen, Naproxen Natri, hoặc thuốc điều trị loãng xương có thể được sử dụng.
• Vật lý trị liệu: Các bài tập kéo giãn giúp tăng cường sức mạnh, cải thiện độ linh hoạt của cột sống và giảm đau lưng.
• Đeo nẹp: Phương pháp này chủ yếu áp dụng cho trẻ em, giúp ngăn chặn sự tiến triển của gù cột sống khi xương vẫn đang phát triển.
• Phẫu thuật: Phẫu thuật chỉ được thực hiện trong các trường hợp nặng, khi gù lưng gây chèn ép tủy sống hoặc rễ thần kinh. Phẫu thuật viên sẽ sử dụng vít qua cuống xương và đặt nẹp để chỉnh sửa cột sống.

Dù đã điều trị, bệnh gù vẫn có thể quay lại. Vì vậy, bạn nên thực hiện các biện pháp chăm sóc và luyện tập theo hướng dẫn của bác sĩ để giúp cột sống phát triển khỏe mạnh.

Bài tập chống gù lưng hiệu quả tại nhà: Hướng dẫn chi tiết từng động tác

Việc tập luyện thường xuyên các bài tập chống gù lưng không chỉ giúp cải thiện tư thế mà còn tăng cường sức khỏe cột sống, giảm đau nhức và ngăn ngừa các biến chứng. Một số bài tập đơn giản, dễ thực hiện tại nhà có thể mang lại hiệu quả bất ngờ nếu bạn kiên trì tập luyện hàng ngày. Hãy cùng khám phá những bài tập hữu ích này để có một vóc dáng cân đối và một cột sống khỏe mạnh.

Bài tập kéo giãn lưng: Đơn giản mà hiệu quả

Bài tập kéo giãn lưng là một trong những bài tập cơ bản và hiệu quả nhất để cải thiện gù lưng. Nó giúp kéo giãn các cơ bị co rút ở vùng lưng và ngực, từ đó giúp cột sống trở nên linh hoạt hơn và phục hồi tư thế đúng. Dù đơn giản, nhưng nếu thực hiện đúng cách và đều đặn, bài tập này có thể mang lại những thay đổi tích cực.

Để thực hiện bài tập này, bạn có thể nằm sấp trên sàn, duỗi thẳng hai tay ra phía trước, sau đó từ từ nâng thân trên lên cao, giữ trong vài giây rồi từ từ hạ xuống. Lặp lại động tác này nhiều lần, chú ý giữ cho phần lưng thẳng, không cong võng. Bạn cũng có thể thực hiện bài tập kéo giãn lưng khi ngồi trên ghế, bằng cách đặt hai tay lên đầu gối, từ từ cúi người xuống, cảm nhận sự kéo giãn ở vùng lưng. Điều quan trọng là phải thực hiện các động tác một cách chậm rãi, không vội vàng, để tránh gây tổn thương cho cột sống.

Bài tập tăng cường cơ lưng: Nền tảng vững chắc

Những bài tập tăng cường cơ lưng đóng một vai trò vô cùng quan trọng trong việc điều trị và phòng ngừa gù lưng. Một vùng lưng khỏe mạnh sẽ tạo ra một nền tảng vững chắc để duy trì tư thế đúng và giảm áp lực lên cột sống. Những bài tập này không chỉ giúp cột sống thẳng lên mà còn giúp tăng cường sức mạnh của các nhóm cơ lưng, từ đó cải thiện khả năng vận động và giảm đau.

Một bài tập đơn giản mà hiệu quả là bài tập nâng người. Nằm sấp trên sàn, chống hai tay xuống đất, sau đó nâng thân trên lên cao sao cho thân thẳng hàng với hai tay. Giữ tư thế này trong vài giây rồi từ từ hạ xuống. Lặp lại động tác này nhiều lần. Các bài tập khác như Plank, và các biến thể của plank cũng rất tốt và dễ thực hiện tại nhà mà không cần đến bất kì dụng cụ hỗ trợ nào.

Bài tập Yoga: Kết hợp giữa sự dẻo dai và thư giãn

Yoga là một phương pháp tập luyện tuyệt vời để điều trị và phòng ngừa gù lưng, kết hợp giữa sự dẻo dai, sức mạnh và sự thư giãn. Các tư thế yoga khác nhau có thể giúp kéo giãn và tăng cường sức mạnh các cơ vùng lưng, từ đó cải thiện tư thế và giảm đau hiệu quả. Ngoài ra, yoga còn giúp thư giãn tinh thần, giảm căng thẳng, một yếu tố cũng có thể góp phần gây ra các vấn đề về cột sống.

Một số tư thế yoga tốt cho lưng gù bao gồm tư thế mèo bò (cat-cow pose), tư thế chó ngửa mặt (upward-facing dog pose), và tư thế cây cầu (bridge pose). Các tư thế này giúp kéo giãn và tăng cường sức mạnh các cơ vùng lưng, giúp cột sống trở nên linh hoạt hơn và giảm áp lực lên các đĩa đệm. Việc tập yoga đều đặn không chỉ giúp cải thiện tư thế mà còn mang lại cảm giác thư thái và thoải mái cho toàn bộ cơ thể.

Bài tập bơi lội: Hoạt động thể chất toàn diện

Bơi lội là một hoạt động thể chất tuyệt vời và toàn diện, rất có lợi cho việc điều trị và phòng ngừa gù lưng. Khi bơi, toàn bộ cơ thể được vận động một cách nhẹ nhàng, các cơ bắp được kéo giãn và tăng cường sức mạnh mà không gây ra bất kỳ áp lực nào lên cột sống. Đây là một sự lựa chọn tuyệt vời cho những người có vấn đề về cột sống hoặc đang muốn phòng ngừa các bệnh liên quan đến lưng.

Bơi lội không chỉ giúp tăng cường cơ bắp mà còn giúp cải thiện tư thế và giúp cột sống khỏe mạnh hơn. Các động tác bơi đều đặn giúp kéo giãn các đốt sống, từ đó giảm độ cong của còng lưng. Hơn nữa, bơi lội còn giúp cải thiện chức năng tim mạch và hô hấp, mang lại nhiều lợi ích sức khỏe toàn diện.

Kết luận

Gù lưng, lưng gù, hoặc còng lưng tuy chỉ là những thuật ngữ quen thuộc nhưng lại ẩn chứa nhiều vấn đề sức khỏe đáng quan tâm. Từ nguyên nhân, biểu hiện đến các phương pháp điều trị, chúng ta đã cùng nhau khám phá một hành trình đầy đủ và chi tiết về tình trạng này. Điều quan trọng là phải nhận thức sớm, chủ động phòng ngừa và điều trị kịp thời để bảo vệ sức khỏe cột sống, từ đó nâng cao chất lượng cuộc sống. Hi vọng rằng, qua bài viết này, bạn đọc sẽ có thêm kiến thức, tự tin và chủ động hơn trong việc chăm sóc sức khỏe của mình.